عدم ابطال بند ۱۲ مصوبه ۳/۵/۱۳۹۴ هیأت امنای دانشگاه البرز در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان
کلاسه پرونده:
۱۵۰۲/۹۵
شاکی:
خانم مریم کلهری
موضوع:
عدم ابطال بند ۱۲ مصوبه ۳/۵/۱۳۹۴ هیأت امنای دانشگاه البرز در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان
تاریخ رأی:
سه شنبه ۲۸ آذر ۱۳۹۶
شماره دادنامه:
۹۴۵
~~ بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: ۹۴۵
تاریخ دادنامه: ۱۳۹۶/۹/۲۸
کلاسه پرونده: ۹۵/۱۵۰۲
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم مریم کلهری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۱۲ مصوبه ۱۳۹۴/۵/۳ هیأت امنای دانشگاه البرز در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱۲ مصوبه ۱۳۹۴/۵/۳ هیأت امنای دانشگاه البرز در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" احتراماً به استحضار می‌رساند اینجانب مریم کلهر دانشجوی میهمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز می‌باشم. به دلایل ایرادات قانونی مطروحه در ظهر دادخواست به مصوبه هیأت امنای دانشگاه در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان اعتراض داشته و تقاضای نقض آن را دارم.
اینجانب مریم کلهر دانشجوی روازنه سال پنجم رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان می‌باشم که در سال ۱۳۹۳ به دلیل ناراحتی روحی و روانی با نظر معاون آموزشی دانشگاه همدان با توجه به نامه شماره ۳۴۲۲/۳۶/۱۶/پ/ م -۱۳۹۵/۹/۲۶ معاونت دانشجویی به دانشگاه البرز منتقل شدم اما پس از گذشت دو ترم تحصیل در دانشکده پزشکی البرز و با توجه به رفع نسبی مشکلات روانشناختی اینجانب به گواه نمرات کسب شده،
از نظر درسی کاملاً ارتقا و تقریباً بهبودی حاصل گردیده که در اواسط ترم سوم از سوی دانشکده پزشکی البرز به ما اعلام کردند بایستی مبلغ هشتاد میلیون ریال بابت شهریه هر ترم پرداخت شود.
با عنایت به اینکه شهریه جهت دانشجوی روزانه قانونی نبوده و از نظر مالی توان پرداخت نداشتم اعتراض کردم که مبنای قانونی شهریه چیست، ولی هیچ مدرکی به ما ارائه نشد و فقط شفاهاً گفتند که تصمیم هیأت امنای دانشگاه است. علی ایحال به دلیل عدم توان مالی بابت پرداخت چهارصد و هشتاد میلیون ریال برای شش ترم باقی مانده، مجبوراً مصمم به عودت به دانشگاه مبدا (همدان) برای ادامه تحصیل شدم. لذا پس از درخواست ارائه و ارسال ریز نمرات واحدهای پاس شده به دانشگاه همدان، متأسفانه مواجه باممانعت مسئولین دانشگاه البرز برای ارسال نمرات و اصرار آنها مبنی بر دریافت شهریه شدم، لذا اینجانب اجباراً مجاب به پرداخت شهریه (هشتاد میلیون ریالی) گردیدم که به دلیل مشکلات مالی و به خاطر جلوگیری از لطمه تحصیلی مقرر شد، مبلغ ده میلیون ریال نقد و مابقی را به صورت اقساط پرداخت نمایم. اما متأسفانه نمرات کل واحدهای پاس شده از سوی دانشگاه البرز به دانشگاه مبدا (همدان) منتقل نگردید و تعدادی از نمرات واحدها به صورت گرویی نگه داشته شده است.
با عنایت به اینکه برقراری و دریافت هرگونه وجه می‌بایست به موجب قانون باشد و مطابق ماده ۷ لایحه قانونی اصلاح مواد ۷ و ۸ قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۸، تحصیل در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی داخل کشور به صورت رایگان و در قبال تعهد خدمت برابر مدتی که از تحصیل رایگان استفاده کرده‌اند، مورد حکم مقنن قرار گرفته و پرداخت شهریه در فرضی اعمال می‌شود که کسی مایل به تحصیل رایگان نباشد و در سایر قوانین دلیلی بر محدودیت تحصیل رایگان در مراکز آموزش عالی وجود ندارد و از طرفی مطابق ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰، دریافت هرگونه وجه، کالا و خدمات تحت هر عنوان از اشخاص حقیقی و حقوقی توسط وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکتهای دولتی غیر از مواردی
که در مقررات قانونی مربوط تعیین شده یا می‌شود، ممنوع اعلام شده است. لذا ملزم کردن اینجانب به پرداخت شهریه برابر شهریه دانشجوی پردیس (آزاد) علاوه بر تحمیل هزینه بسیار سنگین موجبات ظلم نیز می‌گردد که بر خلاف صریح قانون است. لذا به دلایل ایرادات قانونی مطروحه در دادخواست به مبلغ دریافتی بابت شهریه از سوی دانشگاه معترض می‌باشم و از آن مقام عالی قضایی که به حق ملجا مظلومان و مرجع رسیدگی به مشکلات هستند، استدعا دارم:
۱- با توجه به عدم همکاری مسئولین دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز برای ارائه مدارک، لطف فرموده وفق تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون دیوان عدالت اداری دستورات لازم صادر گردد.
۲- با توجه به غیر قانونی بودن دریافت شهریه جهت دانشجوی روزانه دستور فرمایند تا نسبت به عودت مبلغ دریافتی و استرداد چک‌ها به اینجانب و ارسال نمرات به دانشگاه همدان اقدام لازم به عمل آید.
۳- با توجه به اینکه مبالغ هنگفتی را من غیر حق از مردم اخذ کرده و از این طریق خسارات غیر قابل جبرانی را به ایشان تحمیل کرده است به نحوی که اثر سوء و نامتعارفی را از این طریق بر دانشجو و خانواده آنها وارد کرده است خواهشمند است دستور نقض مصوبه هیأت امنای دانشگاه صادر فرمایند."
متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:
" ۱۲- به استناد قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی، بند ح ماده ۲۰ قانون برنامه پنجم توسعه کشور (استفاده از ظرفیت مازاد) دانشگاه مجاز است برای آن دسته از دانشجویانی که به عنوان میهمان و یا انتقالی وارد دانشگاه می‌شوند و جزو ظرفیت اصلی دانشگاه قلمداد نشده و از ظرفیت مازاد دانشگاه استفاده می‌نمایند با اخذ شهریه به شکل زیر از سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ به بعد (نیمه دوم سال ۱۳۹۴) عمل نماید:
الف- دانشجویان واجد شرایط مندرج در آیین نامه نقل و انتقالات به همان روال سابق به دانشگاه مقصد بدون
پرداخت شهریه انتقال یابند.
ب- دانشجویانی که معیارهای قطعی بند الف را نداشته باشند ولی به دلایل دیگر علاقمند به تحصیل در دانشگاه مقصد باشند در صورت تایید شورای نقل و انتقالات و وجود امکانات برای پذیرش آنها در قالب پردیس‌های خودگردان یا ظرفیت مازاد می‌توانند میهمان شده یا انتقال یابند. میزان شهریه این افراد معادل و همانند شهریه دانشجویان مازاد و یا پردیس‌های خودگردان با رعایت کلیه ضوابط مربوطه اعم از شهریه ثابت، متغیر و تخفیف‌ها بوده که در سال مربوطه به تصویب هیأت امنا رسیده است. "
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی البرز به موجب لایحه شماره ۳۰۹۹۹۵۲-۱۳۹۶/۲/۲۷ توضیح داده است که:
" ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: پرونده کلاسه ۹۵/۱۵۰۲
با سلام و کمال احترام
عطف به کلاسه فوق و ابلاغ نامه صادره منضم به تصویر دادخواست خانم مریم کلهری به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی البرز مبنی بر نقض مصوبه هیأت امنای دانشگاه در مورد دریافت شهریه از دانشجوی میهمان که در تاریخ ۱۳۹۶/۱/۲۹ به دبیرخانه این دانشگاه ابلاغ گردیده قبل از انقضای مهلت قانونی مقرر در مقام دفاع و پاسخ مراتب زیر را به استحضار می‌رساند:
۱- هیأت امنای دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور از جمله هیأت امنای دانشگاه علوم پزشکی البرز دارای صلاحیت ذاتی و انحصاری بر مبنای قوانین و مقررات ذیربط از جمله، مفاد ماده «یک» قانون تشکیل هیأت امنای دانشگاه و موسسات آموزش عالی و پژوهشی (مصوبه جلسات ۱۸۱ و ۱۸۳ -۱۳۶۷/۱۲/۲۳ شورای عالی انقلاب
فرهنگی) و ماده «۷» قانون اخیرالذکر و بند «و» همین ماده بوده، به ویژه آن که بند «ب» ماده «۲۰» برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی مصوب ۱۳۸۹/۱۰/۱۵ مجلس شورای اسلامی به صراحت اعلام نموده، «دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان‌هایی که دارای مجوز از شورای گسترس آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراکز قانونی ذیربط می‌باشند بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات والحاقات بعدی آنها و فقط در چارچوب مصوب و آیین نامه مالی و معاملاتی و اداری- استخدامی- تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستان به تایید رئیس جمهور می‌رسد عمل می‌نمایند.» ضمناً مزید استحضار معروض می‌دارد مستفاد از ماده یک قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و تباصر ذیل آن مصوب ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ مجلس شورای اسلامی و سایر مواد قانونی مرتبط، مصوبات هیأت امنای دانشگاهی از قوت قانونی دائمی برخوردار می‌باشد.
۲- همان گونه که مستحضر می‌باشید میهمانی و یا انتقال دانشجو به دلایلی که بعضاً خارج از اراده دانشجو می‌باشد، امری اجتناب ناپذیر بوده و از یک طرف برای دانشجوی میهمان هیچ گونه بودجه‌ای در اختیار دانشگاه مقصد قرار نمی‌گیرد و همچنین عدم پرداخت شهریه توسط این دسته از دانشجویان تحمیل هزینه اضافی به دانشگاه مقصد را در پی خواهد داشت و از طرف دیگر موجب افزایش تقاضای میهمانی از سوی دانشجویان و ایجاد فشار مضاعف به دانشگاه‌های مقصد برای پذیرش دانشجو و افزایش فشار بر دانشگاه‌های مناطق دور افتاده برای موافقت با خروج دانشجو جهت میهمان شدن در دانشگاه‌های دیگر را در پی خواهد داشت. بر همین مبنا بند «۱۲» صورت جلسه هیأت امنای دانشگاه علوم پزشکی البرز مورخ ۱۳۹۴/۵/۳ که اشعار می‌دارد: «به استناد قوانین مصوب
مجلس شورای اسلامی بند «ح» ماده ۲۰ قانون برنامه پنجم توسعه کشور (استفاده از ظرفیت مازاد) دانشگاه مجاز است برای آن دسته از دانشجویانی که به عنوان میهمان و یا انتقالی وارد دانشگاه می‌شوند و جزو ظرفیت اصلی دانشگاه قلمداد نشده و از ظرفیت مازاد دانشگاه استفاده می‌نماید با اخذ شهریه به شکل زیر از سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ به بعد (نیمه دوم سال ۱۳۹۴) عمل نمایند:
الف- دانشجویان واجد شرایط مندرج در آیین نامه نقل وانتقالات به همان روال سابق به دانشگاه مقصد بدون پرداخت شهریه انتقال یابند.
ب- دانشجویانی که معیارهای قطعی بند الف را نداشته باشند ولی به دلایل دیگر علاقمند به تحصیل در دانشگاه مقصد باشند در صورت تایید شورای نقل و انتقالات و وجود امکانات برای پذیرش آنها در قالب پردیس‌های خودگردان یا ظرفیت مازاد می‌توانند میهمان شده یا انتقال یابند. میزان شهریه این افراد معادل و همانند شهریه دانشجویان مازاد و یا پردیس‌های خودگردان با رعایت کلیه ضوابط مربوطه اعم از شهریه ثابت، متغیر و تخفیف‌ها بوده که در سال مربوطه به تصویب هیأت امنا رسیده است.» تصویب گردید.
همچنین به موجب تبصره «۲» بند «ک» ماده «۲۰» قانون برنامه پنجم توسعه میزان شهریه دریافتی از دانشجویان با توجه به نوع رشته و سطح خدمات آموزشی، کمک آموزشی و رفاهی ارائه شده، توسط هیأت امنای دانشگاه تعیین و اعلام می‌شود.
۳- از سوی دیگر موضوع هزینه‌های دانشجویان میهمان یا انتقالی طی متن مندرج در هامش نامه شماره ۱۶۸۷/۵۰۰/ د -۱۳۹۴/۶/۱۰ معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد موافقت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته است.
۴- ضمناً خاطر نشان می‌دارد: دانشجویانی که از دانشگاه علوم پزشکی البرز در سایر دانشگاه‌های علوم پزشکی
سراسر کشور میهمان می‌شوند (به غیر از دانشجویان واجد شرایط مندرج در آیین نامه آموزشی دوره دکترای عمومی پزشکی – فصل هشتم انتقال) بر اساس مصوبات هیأت امنای همان دانشگاه‌های مقصد هزینه میهمانی را پرداخت می‌نمایند. مع ذلک این رویه در کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور نیز اجرا می‌شود.
۵- لذا همان گونه که ملاحظه می‌فرمایید صرفاً دانشجویانی که فاقد شرایط مندرج در آیین نامه آموزشی دوره دکترای عمومی پزشکی-فصل هشتم انتقال بوده و با درخواست و اختیار و ارائه شخصی مایل به انتقال و یا میهمانی در دانشگاه دیگر باشند موظف به پرداخت شهریه گردیده‌اند و چنانچه دانشجویی بر اساس ضوابط و مندرجات آیین نامه آموزشی دوره دکترای عمومی پزشکی-فصل هشتم انتقال (مشمول ماده «۵۰» آیین نامه آموزشی دوره دکترای عمومی پزشکی-فصل هشتم، انتقال-شامل چهار مورد خاص)، انتقال یابند یا به عنوان میهمان پذیرش گردد مشمول پرداخت شهریه نخواهد گردید. بنابراین مصوبات هیأت امنای دانشگاه علوم پزشکی البرز از جمله بند «۱۲» مصوبه مورخ ۱۳۹۴/۵/۳ در مقام ایفای وظایف ذاتی محوله بوده و قانوناً واجد تخدیش و ایراد به نظر نمی‌رسد لذا مستدعی رسیدگی و اخذ تصمیم قانونی شایسته می‌باشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۶/۹/۲۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
بر اساس بند ب ماده ۲۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۹ مقرر شده، دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان‌هایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع
قانونی ذی ربط می‌باشند بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه‌های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه‌های مالی، معاملاتی و اداری- استخدامی- تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تایید وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌رسد عمل نمایند. نظر به اینکه موضوع مصوبه مورد اعتراض از مصادیق امور مالی است، لذا مصوبه معترض به، مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مقام مصوب تصویب نشده و قابل ابطال تشخیص نشد./
محمدکاظم بهرامی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری